گزارش خبری تحلیلی از نابودی دریاچه اورمیه

 دریاچه ارومیه بزرگترین پهنه آبی ایران است که امروز در حال تبدیل شدن به شوره زار است، به اعتقاد کارشناسان محیط زیست این دریاچه طی سالهای آینده به طور کامل خشک خواهد شد؛ آن ها سوء مدیریت در زمینه سیاستهای آبرسانی و تخریب رودخانه های بالا دست را از مهمترین علل کاهش شدید منابع آبی دریاچه ارومیه می دانند . 

 دریاچه ارومیه زیستگاه انواع جانوران آبزی طی سالهای اخیر بیش از 60 درصد منابع آبی خود را از دست داده است و به شوره زار تبدیل شده است، به اعتقاد کارشناسان محیط زیست این دریاچه طی سالهای آینده به طور کامل خشک خواهد شد؛ آن ها سوء مدیریت در زمینه سیاستهای آبرسانی و تخریب رودخانه های بالا دست را از مهمترین علل کاهش شدید منابع آبی دریاچه ارومیه می دانند .دریاچه ارومیه بزرگترین پهنه آبی ایران اسلامی است که در سالهای اخیر به دلیل تداوم خشکسالی، بهره برداری بی رویه از حوزه آبهای زیرزمینی و عوامل انسانی ارتفاع آب آن نزدیک به چهار متر از سطح اکولوژیکی کاهش یافته است. بر اثر کاهش ارتفاع آب، افزون بر 160 هزار هکتار از وسعت آبی دریاچه به شوره زار تبدیل شده و زندگی تنها موجود زنده این دریاچه `آرتمیا` به ثبت جهانی رسیده است، با خطر نابودی رو به رو شده است. نیاز آبی این دریاچه برای رسیدن به حد اکولوژیکی حدود 20 میلیارد مترمکعب تخمین زده می شود که معادل یکسال بارندگی آذربایجان غربی در شرایط مطلوب آب و هوایی است. قبل از بحران اکولوژیکی، سالانه هفت میلیارد متر آب از طریق رودخانه های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان به دریاچه ارومیه وارد می شد.

گرچه در سال های اخیر اقدامات زیادی برای حفظ و احیای این دریاچه صورت گرفته است و تصمیم گیری ها و ارائه راهکارها برای نجات این دریاچه کماکان یکی از مهم ترین برنامه های دولت و به خصوص سازمان حفاظت محیط زیست است، اما مشکلات و معضلات همچنان گریبانگیراین دریاچه هستند و مسئولین نیز برای نجات آن با مشکلات و موانع دست و پنجه نرم می کنند.  اما اینکه آیا توانسته اند روندی رو به بهبودی و رشد در حفظ و احیای این دریاچه داشته باشند جای سؤال دارد! این گزارش نگاهی است به عملکرد و راهکارهای اخیر مسئولین در راستای حفظ بقای این دریاچه .

در همین زمینه چندی پیش رییس‌جمهور در مراسم افتتاح چهار طرح شاخص عمرانی و صنعتی آذربایجان غربی گفت: دریاچه ارومیه با تغییر شیوه آبیاری احیا می‌شود.دکتر احمدی نژاد اظهار داشت: تغییر شیوه آبیاری آذربایجان غربی برای افزایش بازدهی آب تا 10 برابر لازم است تا ظرف چند سال دریاچه زیبای ارومیه احیا و منابع آب حفظ شود.محمود احمدی نژاد رییس جمهور اسلامی ایران در مراسم افتتاح 4طرح شاخص عمرانی و صنعتی در استان آذربایجان غربی ضمن تبریک اعیاد شعبانیه و ولادت حضرت مهدی(عج) اظهار داشت: ساخت واکسن تب برفکی کمک می کند که دام کشور از آسیب این خطر در امان باشد و رشد دام کشور هر روز افزون شود.

وی با اشاره به اینکه استان آذربایجان غربی یکی از تولید کنندگان اصلی گوشت کشور است، ادامه داد: ما می توانیم به صادرکننده اصلی گوشت در بخش هایی از جهان تبدیل شویم و تولید واکسن به این امر کمک می کند.

احمدی نژاد همچنین با اشاره به طرح توسعه نیروگاه سیکل ترکیبی ارومیه تصریح کرد: ظرفیت تولید برق آنقدر بالا رفته است که در صورت همراهی مردم در مصرف می توانیم صادرکننده اول برق در منطقه باشیم.

رییس جمهور اظهار داشت: ظرفیت تولید سیمان کشور 32میلیون تن بود که امروز از مرز 72میلیون تن عبور کرده است و سال گذشته 7میلیون تن سیمان صادر شد که به معنای افزایش میزان صادرات سیمان در سال جاری است.

احمدی نژاد ادامه داد: سیمان ماده اصلی برای ساخت کشور است که در سدسازی، راه سازی و ... مورد استفاده قرار می گیرد.

وی با اشاره به افتتاح خط آهن مراغه- میاندوآب گفت: پایه اصلی برای پیشرفت، ارتباطات است و هر جا بخواهد ساخته شود نیاز به راه دارد، بخصوص برای جابجایی برای بخش تولید، راه آهن بسیار ارزشمند است.وی ادامه داد: در استان آذربایجان غربی چندین سد بزرگ و شبکه های توزیع آب در دست احداث است و تغییر شیوه آبیاری برای افزایش بازدهی آب تا 10برابر لازم است تا ظرف چند سال دریاچه زیبای ارومیه احیا و منابع آب حفظ شود.احمدی نژاد تاکید کرد: دولت برای تغییر شیوه آبیاری در استان آذربایجان غربی تسهیلات نزدیک به قرض الحسنه برای بخش کشاورزی قرار دارد.

احمدی نژاد ادامه داد: انقلاب، مکتب، اندیشه و ملت ایران ظرفیت، توان و شایستگی ساختن ایران را دارد تا الگوی متعالی در برابر بشریت قرار دهد و ما می توانیم این کار را عملی کنیم و دشمن نمی خواهد ما به چنین الگویی تبدیل شویم.رییس جمهور تاکید کرد: دشمنان می خواهند این اراده و توان ایران در صحنه کار و زندگی خود را نشان ندهد. آنها با پیشرفتهای ما مخالفند و نگران اثبات توانایی ملت ایران برای ساختن یک جامعه متعالی مبنی بر اندیشه توحیدی و عدالت محور هستند.وی اظهار داشت: وقتی به عمق، ریشه و پشت پرده بازی های سیاسی، تبلیغاتی و طراحی های پیچیده و فشارهای گوناگون نگاه می کنیم، می بینیم که هدف دشمنان ممانعت از حرکت ملت ایران به سمت قله های تعالی است.احمدی نژاد با اشاره به اینکه ماموریت امروز ما ساختن، آبادانی و حل مشکلات ایران است، گفت: ملتی که پرچم توحید و عدالت برافراشته است، باید همه قله های تعالی را فتح کند.

رییس جمهور با تاکید براینکه وجود فقر، تبعیض و فاصله طبقاتی برای ملت ایران عیب است، تصریح کرد: حیف است که ما در ایران شاهد بداخلاقی ها و بی تقوایی ها باشیم.

وی افزود: باید همت کنیم ایران را بسازیم،هر کس هر جا که هست، باید کارش را درست، دقیق و برای خدا انجام دهد.

احمدی نژاد ادامه داد: همه شیاطین عالم جمع شده اند تا مانع تحقق اراده ملت ایران یعنی برافراشتن پرچم توحید و عدالت شوند.

رییس جمهور اظهار داشت: بالاترین مقام برای یک نفر در ملت خدمتگزاری و نوکری مردم است.اگر کسی دنبال پست ها و مقام ها است، بداند که این عناوین پوچ است و کسی را به خدا نمی رساند.

وی گفت: به لطف خدا فرصت خدمت و ساختن برای همه محیاست و هر کس دلسوز ملت و آرمان های انقلاب است، هر جا که هست، باید فکر و ذهن و حرفش تعالی کشور باشد.

احمدی نژاد ادامه داد: دشمنان می خواهند جلوی پیشرفت ما را بگیرند و موانع زیادی ایجاد کرده اند؛ اما ما در اکثر بخش ها به رشد و پیشرفت چندبرابری رسیده ایم.

رییس جمهور با اشاره به اینکه می توانیم ایران را بسازیم، تصریح کرد: هر کس که دوست ایران است باید در این مسیر حرکت کند و هر کس به هر دلیلی برخلاف این راه حرکت می کند دانسته یا ندانسته در خدمت شیاطین است.

وی در پایان اظهار داشت: به فضل الهی او خواهد آمد و به یاری ملت ایران جهانی عاری از ظلم و سرشار از عدالت به پا خواهد کرد.

در دنباله رسیدگی به برنامه ها برای حفظ  دریاچه ارومیه وزیر نیرو گفت: مطالعه بر روی سدهای در بالادست دریاچه ارومیه برای رفع مشکلات زیست محیطی و کم آبی این دریاچه متوقف و از اولویت ردیف اجرایی خارج شده اند. 

مجید نامجو در پاسخ به سوالی درباره وضعیت طرح های بالادستی وزارت نیرو در اطراف دریاچه ارومیه اظهار داشت: در کارگروهی که دولت برای دریاچه ارومیه تشکیل داد، مصوب شد برای رفع مشکلات زیست محیطی و کم آبی این دریاچه تا زمانی که وضع دریاچه به تعادل برسد، این وزارتخانه طرح های بالادستی خود را در این منطقه متوقف کند.

وزیر نیرو تصریح کرد: بر اساس برنامه ریزی های انجام شده فعلا مطالعه بروی آن سدهایی که در بالادست دریاچه ارومیه قرار دارند، متوقف و از اولویت ردیف اجرایی خارج شده اند.

نامجو با بیان این که سدسازی در سایر نقاط کشور در حال مطالعه و اجرا است، خاطر نشان کرد: این وزارتخانه منتظر طرح جامع منابع آب است تا بتواند بر اساس مطالعاتی که در آن طرح انجام شده، تصمیم کلی را اتخاذ کند اما در سایر مناطق کشور فعالیت بر روی هیچ سدی متوقف نشده است و همه چیز بر طبق روال عادی پیش می رود.

وی درمورد تدابیر این وزارتخانه برای تامین آب استان لرستان و احداث سد در این استان نیز اظهار داشت: عقب ماندگی سنواتی درمورد مطالعات منابع آب در استان لرستان از گذشته وجود داشته که در دولت نهم و دهم سعی شده سرعت بیشتری به این طرح ها داده شود.

وزیر نیرو افزود: سدهای زیادی در استان لرستان در دست مطالعه هستند و اقدامات مربوط به احداث حداقل هشت سد در این استان آغاز شده و در حال اجرا هستند که با بهره برداری از این سدها، منطقه لرستان هم از مواهب سد سازی به خوبی بهره مند می شود.

مدیر عامل شرکت آب منطقه آذربایجان شرقی نیز چندی پیش از آغاز مسیر گشایی رودخانه های این استان منتهی به دریاچه ارومیه خبرداد. 

ارسلان هاشمی در نشست برسی اقدامات انجام شده در جهت احیای دریاچه ارومیه در تبریز گفت: نقشه برداری 14 رودخانه استان از جمله آجی چای، لیلان چای و صوفی چای از سال گذشته شروع شده و بخش هایی از آنها مسیر گشایی شده است.

وی، اجرای مسیرگشایی را درجهت کاهش تبخیر آب ورودی به دریاچه عنوان کرد و گفت: به لحاظ عدم تخصیص 47 میلیارد ریال اعتبار لحاظ شده برای سه استان کردستان، آذربایجان شرقی و غربی به منظور اجرای برنامه های احیای دریاچه ارومیه این اقدامات با اعتبار داخلی اجرا شده است.

هاشمی همچنین به اجرای سه پرواز عملی بارورسازی ابرها در سالجاری اشاره کرد و گفت: با این اقدام 555 میلیون مترمکعب حجم آب دریاچه ارومیه افزایش یافت.

وی انتقال حوزه به حوزه را از برنامه های دراز مدت عنوان کرد و افزود: سهم برداشت ایران از رودخانه ارس 5/9 میلیارد متر مکعب است که در حال حاضر تنها یک میلیارد برداشت می شود.

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی اعتبار طرح انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه ارومیه را 210 میلیارد ریال اعلام کرد.

همچنین مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو گفت: با ادامه روند فعلی کاهش حجم آب دریاچه ارومیه، پیش بینی می شود تا آخر شهریور ماه سالجاری حجم آب این دریاچه یک میلیارد و 300 میلیون مترمکعب کاهش یابد. 

در همین راستا علیرضا دایمی در نشست بررسی اقدامات انجام شده در جهت مدیریت بحران این دریاچه در تبریز، حجم فعلی آب آن را 14 میلیارد و 300 میلیون مترمکعب اعلام کرد و افزود: تا پایان تابستان امکان کاهش آب دریاچه حتی به کمتر از 13 میلیارد متر مکعب وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه برای خروج از وضعیت بحران، حجم آب دریاچه باید به 31 میلیارد متر مکعب برسد، گفت: تزریق سالانه سه میلیارد و یک صد میلیون متر مکعب به این دریاچه در دستور کار می باشد.

دایمی از کاهش هشت درصدی بارش در حوزه دریاچه ارومیه در سالجاری نسبت به سال گذشته خبرداد و اظهارکرد: دو طرح بزرگ انتقال آب به این دریاچه در حال اجراست.

مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو گفت: به رغم اینکه ردیف اعتباری مستقلی برای نجات دریاچه ارومیه در بودجه مالی در نظر گرفته نشده است، اما از منابع استانی می توان برای اجرای طرح های کوتاه مدت همچون لایروبی رودخانه ها و مسیر گشایی استفاده کرد.

رییس دبیرخانه ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه درباره اعتبارات مورد نیاز دریاچه ارومیه گفت: برای اجرای 24 طرح احیای این دریاچه 13 هزار و 200 میلیارد ریال اعتبار نیاز است. 

علی نظری دوست روز در نشست منطقه ای بررسی اقدامات انجام شده در جهت احیای دریاچه ارومیه در تبریز اظهارکرد: اجرای این طرح ها برعهده دو وزارتخانه نیرو و جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست می باشد.

وی با اشاره به اینکه 10 طرح با چهار هزار و 360 میلیارد ریال اعتبار توسط وزارت نیرو اجرا می شود، گفت: بارورسازی ابرها، لایروبی رودخانه های منتهی به دریاچه، بهسازی کانال های انتقال آب و مدیریت مصرف بهینه آب برعهده وزارت نیرو می باشد.

نظری دوست با اعلام اینکه اجرای پنج طرح با هشت هزار و 780 میلیارد ریال اعتبار برعهده وزارت جهاد کشاورزی است، افزود: اجرای روش های نوین آبیاری، اصلاح الگوی کشت، طرح های آبخیزداری و مدیریت مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی به این وزارتخانه سپرده شده است.

وی، سهم سازمان حفاظت محیط زیست را 9 طرح با 90 میلیارد ریال اعتبار اعلام کرد و گفت: مطالعات امکان سنجی و فرهنگ سازی لازم بر عهده این سازمان می باشد.

نظری دوست گفت: اگر این طرح ها به موقع و درست اجرا شود در دوره ای پنج ساله تراز دریاچه به حداقل زیست محیطی می رسد که باز هم دو متر از متوسط دریاچه پایین تر است.

وی در خصوص سهم سه استان آذربایجان شرقی، غربی و کردستان در زمینه تأمین آب مورد نیاز دریاچه ارومیه گفت: یک هزار و 870 میلیون مترمکعب سهم آذربایجان غربی، 270 میلیون مترمکعب سهم آذربایجان شرقی و 959 میلیون مترمکعب سهم استان کردستان است.

رییس دبیرخانه ستاد اجرایی دریاچه ارومیه بر همگرایی بیشتر مسوولین برای حل بحران این دریاچه تاکید کرد و هشدار داد در صورت ادامه روند فعلی سه سال دیگر این دریاچه زنده نخواهد بود.

نماینده مردم نقده در مجلس شورای اسلامی گفت: سفر رییس جمهوری به استان آذربایجان غربی تنها افتتاح چند پروژه نبود، بلکه در کنار این پروژها توجه به وضعیت بحرانی دریاجه ارومیه از اولویت های اساسی است.

علی زنجانی افزود : ره آورد این سفر بی شک با توجه به سونامی نمک دریاچه ارومیه و تهدید مردم استان و کشورهای همجوار با انفجار نمک برنامه ریزی و ارایه راهکار برای مبارزه با این پدیده خواهد بود.

وی اظهارکرد: بودجه ای که برای احیای دریاچه ارومیه در نظر گرفته شده نتیجه بخش است و می تواند بخش بزرگی از مشکل این دریاچه را حل کند.

به گفته نماینده مردم نقده در خانه ملت، بسیاری از مصوبات سفرهای قبلی رییس جمهوری تاکنون محقق نشده و این امر نارضایتی مردم را بدنبال داشته و در این سفر انتظار می رود رییس جمهوری مصوبات باقی مانده را محقق سازد.

مدیر طرح حفاظت از تالاب های ایران با یادآوری تلاش نهادهای مسوول در حفظ حیات دریاچه ارومیه گفت: وزارتخانه های نیرو ،جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست برای حفظ حیات این دریاچه به ادبیات مشترک دست یافتند. 

علی نظری دوست در کارگاه آموزشی حفظ تالاب های کشور اظهار داشت: این نخستین تجربه است که سازمان حفاظت محیط زیست و وزارتخانه های نیرو و جهاد کشاورزی برای حفظ یک اکوسیستم طبیعی به جای اینکه مقابل هم باشند در کنار یکدیگر قرار گرفته اند.

وی یادآورشد: وظایف هر سازمان ، وزارتخانه و نهادهای استانی در حفظ حیات دریاچه ارومیه به آنان ابلاغ شد که شامل تعیین سهم استان های همجوار در حق آب دریاچه است. مدیر طرح حفاظت از تالاب های ایران تاکید کرد: اگر این وظایف به نحو مطلوبی انجام نشود و روال با همین روند ادامه داَشته باشد ، باید هشدار خشک شدن دریاچه ارومیه را جدی گرفت. نظری دوست با یادآوری اینکه تاکنون اقدامات خوبی در زمینه حفظ حیات دریاچه ارومیه انجام گرفته است گفت: دریاچه ارومیه نخستین دریاچه یا تالابی است که نیاز آبی آن مشخص شده و همه نیاز آبی 1/3 دهم درصدی آنرا تایید می کنند که می تواند قدم مثبتی در جهت حفظ اکوسیستم های طبیعی باشد. وی توضیح داد: در طرح جدید حفظ دریاچه ارومیه سهم آبی هر سه استان آذربایجان غربی ، شرقی و کردستان مشخص شده اما باید قبول کرد که تامین آب سخت است و نیاز به راهکارهای علمی و اساسی دارد. مدیر طرح حفاظت از تالاب های ایران به نقش بیمه های مختص کشاورزی در زمینه یادشده اشاره کرد و گفت: با کمک این بیمه ها می توان به کشاورزان منطقه پیشنهاد داد که به عنوان مثال امسال نیمی از زمین خود را کشت کنند و بیمه خسارت نیم دیگر زمین آنان را جبران کند که دراین صورت می توان حق آبه تالاب را تامین کرد.

نظری دوست تاکید کرد: تا زمانی که برای حفظ محیط زیست در جامعه انتظار ایجاد نکنیم حامی خوبی برای آن نخواهیم بود. مدیر طرح حفاظت از تالاب های ایران تصریح کرد: نهادها و ارگان های مختلف در جهت حفظ محیط زیست باید به یک هماهنگی و تفاهم معقول برسند، وزارت نیرو وظیفه اش تامین آب بوده و از طرف دیگر وظیفه سازمان حفاظت محیط زیست حفظ محیط زیست و اکوسیستم های طبیعی است. زمانی تعادل بین این دو نهاد برقرار می شود که وظیفه محیط زیست نیز پر رنگ دیده شود. وی ادامه داد: نهادهای یادشده باید در قالب هدفی مشترک و تفاهم علمی در کنار هم به وظایف خود عمل کنند، اگر این وحدت رویه به وجود آید بدون شک در کنار توسعه ،‌ محیط زیست هم حفظ می شود.

نظری دوست تاکید کرد: وقتی توانستیم حفظ محیط زیست را در جامعه به فرهنگ تبدیل کنیم می توان به پایداری اکوسیستم های طبیعی در کشور امیدوار بود.

عضو هیات رئیسه مجلس وشورای اسلامی گفت: در قانون بودجه سالجاری کشور، 400 میلیارد ریال برای تامین آب دریاچه ارومیه از طریق انتقال آب رودخانه ارس اختصاص یافته است. 

محمدحسین فرهنگی افزود: هرچند برای اجرای کامل طرح انتقال آب از ارس به دریاچه ارومیه اعتباری بالغ بر 10 هزار میلیارد ریال نیاز است، اما به بهرحال برای آغاز این کار تخصیص اعتبار مذکور می تواند نقطه شروع قابل قبولی باشد.

وی اظهارداشت: انتقال آب از رودخانه ارس یکی از راهکارهای نجات دریاچه ارومیه از خشک شدن است که باید توجه داشت برای نجات قطعی آن نیاز به طرح های دایمی داریم.

فرهنگی ، سرعت در اجرای طرح انتقال آب از ارس را مهمترین بخش اجرای طرح های مربوط به نجات این دریاچه دانست و اظهارداشت: موفقیت این طرح در گرو سرعت بخشی و تخصیص اعتبارات لازم دارد. وی، اختصاص دو هزار میلیارد ریال برای اجرای قطار شهری تبریز با ردیف جداگانه را از دیگر موارد قانون بودجه سالجاری کشور عنوان کرد و گفت: دولت به این منظور 980 میلیارد ریال در نظر گرفته بود که در مجلس این رقم به دو هزار میلیارد ریال رسید. نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی افزود: با توجه به تغییرات صورت گرفته در بودجه های عمرانی و آثار آن بر دیگر بخش ها، احتمال کاهش 10 درصدی در اعتبارات قطار شهری تبریز وجود دارد.

فرهنگی، اختصاص ردیف مستقل همچون سالهای گذشته برای پروژه عظیم راه آهن تبریز- میانه را از دیگر مصوبات مهم مجلس در قانون بودجه سالجاری کشور برشمرد و اظهارداشت: برای این ردیف یکهزار و 500 میلیارد ریال پیش بینی شده است که این رقم در سال های گذشته در بالاترین حد خود حدود یکهزار و 200 میلیارد ریال بود. به گفته وی، علاوه بر رقم فوق 500 میلیارد ریال نیز برای دو خطه کردن خط آهن تبریز - میانه در نظر گرفته شده است. عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی، موارد مذکور در قانون بودجه را اتفاقاتی مهم و تاثیرگذار در روند توسعه و رونق کسب و کار در آذربایجان شرقی بیان کرد . فرهنگی، ابراز امیدوار کرد با تخصیص به موقع اعتبارات و تسریع در اجرای پروژه های یاد شده، تحولات مثبت و اثرگذاری در عرصه های اقتصادی و عمرانی استان روی دهد.

رییس مرکز تحقیقات آبخیزداری آذربایجان غربی گفت: در سال جهاد اقتصادی و در راستای تحقق اهداف این سال می توان با اصلاح الگوی مصرف در منابع آبی و مدیریت بهره برداران از این منابع گامی مثبت در حل بحران دریاچه ارومیه برداشت.  رضا سکوتی افزود: تغییرات اقلیمی در سالهای اخیر، تخریب و تبدیل چمنزارها به زمینهای زراعی در اطراف دریاچه ارومیه و استفاده بیش از حد از آبهای زیرزمینی از مهمترین علل بروز بحران دریاچه است.

وی گفت: طبق بررسی های انجام گرفته در 10 سال گذشته قریب به 60 چاه در دشتهای اطراف دریاچه حفر شده که در نتیجه باعث ایجاد شوری و کاهش سطح آبهای زیرزمینی در این مناطق شده است. سکوتی اظهار کرد: اصلاح روشهای آبیاری و آموزش باغداران و کشاورزان در استفاده بهینه از آب و جلوگیری از حفر بی رویه چاههای آبی از اقداماتی است که نیازمند پی گیری سازمانهای مربوطه است. مدیر طرح ملی حفاظت از تالاب های ایران گفت: وضعیت و حیات دریاچه ارومیه به اجرای طرح های نجات آن بستگی دارد زیرا اگر این طرحها بموقع اجرایی نشود در آینده با بحران مواجه خواهیم شد. 

علی نظری دوست افزود: طرح جامع نجات دریاچه ارومیه فروردین ماه سال 89 به تصویب هیات دولت رسید که ریاست آن برعهده معاون اول رییس جمهور است. وی اظهارداشت: با توجه به محدودیت های آبی در کشور در این طرح حق آبه استان های آذربایجان شرقی ، غربی و کردستان برای تامین آب مورد نیاز دریاچه ارومیه با توجه به حوزه آبریزشان مشخص شده است. وی با بیان اینکه دریاچه ارومیه به 1/ 3 دهم میلیارد متر مکعب آب نیاز دارد گفت: دراین طرح سهم هر سه استان برای تامین حق آبه مشخص شده است و همچنین سقف بهره وری از دریاچه نیز برای سه استان تعیین شده است. نظری دوست با بیان اینکه این طرح دارای 24 بند است افزود: اجرای این طرح ها بر عهده دو وزارتخانه نیرو و جهاد کشاورزی و استانداری های سه استان است که برای یک دوره پنج ساله تعریف شده است.

وی ادامه داد: اعتبار این طرح 13 هزار و 200 میلیارد ریال است که با اجرای آن 5/1میلیارد متر مکعب در مصرف آب در کشور صرفه جویی می شود. نظری دوست با بیان اینکه بندهای طرح به اساس اولویت یک و دو تقسیم بندی شده اند گفت: سهم آب استان ها بر اساس کارشناسی و فرایندی که با کمک دستگاه های مختلف انجام گرفت مشخص شد که در این راستا سهم آب استان آذربایجان غربی ، شرقی و کردستان به ترتیب هزار و 870 ، 270 و 959 میلیون متر مکعب تعیین شده است. وی ادامه داد: همچنین میزان سهم بهره برداری هر استان از آب حوزه دریاچه ارومیه آذربایجان غربی ، شرقی و کردستان به ترتیب دو هزار و 35 میلیون متر مکعب ، هزار و 79 و 585میلیون متر مکعب در نظرگرفته شده است.

وی با بیان اینکه دریاچه ارومیه بیش از یک دهه است که با مشکل مواجه شده گفت: با توجه به محاسباتی که صورت گرفت مشخص شد میزان تراز آبی اکولوژیکی این دریاچه که منجر به زنده ماندن آن می شود 6/2 دهم پایین تر است ، این میزان یعنی 11 میلیارد متر مکعب آب ، و برای اینکه این میزان آب تامین شود اگر طرح ها اجرا شود و حتی یک لیوان آب هم خورده نشود و سالی 2/6 میلیارد متر مکعب آب وارد دریاچه شود دو سال طول می کشد تا این میزان آب تامین شود.

نظری دوست ادامه داد: در طرح جامع نجات دریاچه ارومیه ، 10 بند مربوط به وزارت نیرو است که لایروبی رودخانه های منتهی به دریاچه ، اجرایی کردن آیین نامه مصرف بهینه آب کشاورزی جزو طرح های اولویت دار این وزارتخانه است.همچنین طرح بارور سازی ابرها را نیز وزارت نیرو آغاز کرده است.

وی با بیان اینکه وزارت جهاد کشاورزی نیز پنج طرح دارد گفت: اجرای روش های آبیاری نوین و به هنگام کردن سند ملی الگوی مصرف بهینه آب کشاورزی جزو اولویت های آن است .

نظری دوست با بیان اینکه سازمان محیط زیست یک نهاد نظارتی است اظهار داشت: این سازمان نیز 9 طرح دارد که اولویت طرح ها در نصب ایستگاه های سنجش آب و تراز آب در ورودی رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیه است.همچنین ایجاد آزمایشگاه مرجع برای اندازه گیری نوسان آب دریاچه و تامین شرایط زیستی و نیاز زیستمندان دریاچه از دیگر طرح های اولویت دار سازمان است.

وی در ادامه به بارور سازی ابرها اشاره کرد و گفت: یکی از طرح هایی که دراین 24 بند دیده شده است بارور سازی ابرها است که توسط وزارت نیرو اجرا شد. وی ادامه داد: بعد از اینکه دو هزارساعت پرواز انجام شد در سوم و چهارم اردیبهشت ماه امسال بارش خوبی در منطقه صورت گرفت و باعث شد تا حدی آب دریاچه بالا بیاید، البته بارور سازی ابرها شرایط خاص خودش را دارد یعنی باید ابر مستعد باران وجود داشته باشد تا با این روش بتوان آن را بارور کرد. نظری دوست اظهار داشت: بر اساس مطالعات صورت گرفته بارور سازی ابرها بین پنج تا 15 درصد و در بهترین شرایط تا 20 درصد نتیجه خواهد داد.

وی در ادامه درباره انتقال آب حوزه به حوزه گفت: اگر بخواهیم برای تامین آب دریاچه به حوزه دیگری وابسته شویم یک خطر است ، اما اگر از جای دیگری آبی تامین شود استقبال می کنیم .در واقع این طرح می تواند بخشی از نیاز آبی دریاچه را تامین کند. مدیر طرح ملی حفاظت از تالاب های ایران افزود: دریاچه آرال 15 برابر دریاچه ارومیه بود که 90 درصد آن خشک شد ، این طور نبود که مسوولان آنجا یک مرتبه متوجه این مشکل شدند بلکه آنها به طرح تامین آب حوزه به حوزه دلخوش کرده بودند بنابراین منابع را مصرف کردند اما این طرح آنطور که باید جواب نداد بنابراین 90 درصد دریاچه خشک شد بنابراین ما باید برای نجات دریاچه اجرای طرح ها را در اولویت قرار دهیم و به طرح حوزه به حوزه متکی نشویم.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: مشکل دریاچه ارومیه با اعتباری بیش از 3450 میلیارد تومان طی یک برنامه پنج ساله حل می شود. محمدی زاده تصریح کرد: اعتبار مورد نیاز بین دستگاه های مختلف تقسیم شده که در این رابطه وزارت جهاد کشاورزی برای اصلاح روش ها و استفاده از فناوری های نوین آبیاری اراضی کشاورزی منطقه مبلغ 3000 میلیارد تومان را از منابع بانکی پیش بینی کرده است. وی گفت: وزارت نیرو هم غیر از اعتباری که برای بارور کردن ابرها به طور سالانه از محل جاری وزارتخانه اختصاص می دهد، مبلغ 450 میلیارد تومان دیگرهم برای انتقال حوزه به حوزه آب در نظر گرفته است. رییس سازمان حفاظت محیط زیست در رابطه با احیای این دریاچه خاطرنشان کرد: در مجموع اعتباری بیش از 3450 میلیارد تومان برای حل مشکل دریاچه ارومیه در نظر گرفته شده که پنج سال به طول می انجامد.

وی از پیشرفت فیزیکی طرح خبر داد و گفت: انتقال حوزه به حوزه آب تا کنون 15 درصد رشد فیزیکی داشته که قرار است طی 5 سال حدود 700 میلیون متر مکعب آب به دریاچه ارومیه منتقل شود. محمدی زاده اظهار داشت: وزارت جهاد کشاورزی هم در این خصوص مکلف شده تا در یک برنامه سه ساله نسبت به اصلاح روش های آبیاری و صرفه جویی کشاورزان و باغدارانی که حدود 680 هزار هکتار اراضی کشاورزی منطقه را زیر کشت دارند اقدام نماید. وی افزود: در این رابطه بخشنامه ای به همه دستگاه های استانهای آذربایجان شرقی و غربی و کردستان ابلاغ شده تا وظایف و تکالیفی که درخصوص دریاچه ارومیه و تامین آبی که به عنوان حقابه آن است را انجام دهند. براساس گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت، محمدی زاده اظهار داشت: نیاز آبی دریاچه ارومیه 3 میلیارد و یکصد میلیون متر مکعب می باشد.

اورمو ایشچیلری : خبرگزاری آریادریاچه ارومیه بزرگترین پهنه آبی ایران اسلامی است که امروز در حال تبدیل شدن به شوره زار است، به اعتقاد کارشناسان محیط زیست این دریاچه طی سالهای آینده به طور کامل خشک خواهد شد؛ آن ها سوء مدیریت در زمینه سیاستهای آبرسانی و تخریب رودخانه های بالا دست را از مهمترین علل کاهش شدید منابع آبی دریاچه ارومیه می دانند .دریاچه ارومیه زیستگاه انواع جانوران آبزی طی سالهای اخیر بیش از 60 درصد منابع آبی خود را از دست داده است و به شوره زار تبدیل شده است، به اعتقاد کارشناسان محیط زیست این دریاچه طی سالهای آینده به طور کامل خشک خواهد شد؛ آن ها سوء مدیریت در زمینه سیاستهای آبرسانی و تخریب رودخانه های بالا دست را از مهمترین علل کاهش شدید منابع آبی دریاچه ارومیه می دانند .دریاچه ارومیه بزرگترین پهنه آبی ایران اسلامی است که در سالهای اخیر به دلیل تداوم خشکسالی، بهره برداری بی رویه از حوزه آبهای زیرزمینی و عوامل انسانی ارتفاع آب آن نزدیک به چهار متر از سطح اکولوژیکی کاهش یافته است. بر اثر کاهش ارتفاع آب، افزون بر 160 هزار هکتار از وسعت آبی دریاچه به شوره زار تبدیل شده و زندگی تنها موجود زنده این دریاچه `آرتمیا` به ثبت جهانی رسیده است، با خطر نابودی رو به رو شده است. نیاز آبی این دریاچه برای رسیدن به حد اکولوژیکی حدود 20 میلیارد مترمکعب تخمین زده می شود که معادل یکسال بارندگی آذربایجان غربی در شرایط مطلوب آب و هوایی است. قبل از بحران اکولوژیکی، سالانه هفت میلیارد متر آب از طریق رودخانه های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان به دریاچه ارومیه وارد می شد.

گرچه در سال های اخیر اقدامات زیادی برای حفظ و احیای این دریاچه صورت گرفته است و تصمیم گیری ها و ارائه راهکارها برای نجات این دریاچه کماکان یکی از مهم ترین برنامه های دولت و به خصوص سازمان حفاظت محیط زیست است، اما مشکلات و معضلات همچنان گریبانگیراین دریاچه هستند و مسئولین نیز برای نجات آن با مشکلات و موانع دست و پنجه نرم می کنند.  اما اینکه آیا توانسته اند روندی رو به بهبودی و رشد در حفظ و احیای این دریاچه داشته باشند جای سؤال دارد! این گزارش نگاهی است به عملکرد و راهکارهای اخیر مسئولین در راستای حفظ بقای این دریاچه .

در همین زمینه چندی پیش رییس‌جمهور در مراسم افتتاح چهار طرح شاخص عمرانی و صنعتی آذربایجان غربی گفت: دریاچه ارومیه با تغییر شیوه آبیاری احیا می‌شود.دکتر احمدی نژاد اظهار داشت: تغییر شیوه آبیاری آذربایجان غربی برای افزایش بازدهی آب تا 10 برابر لازم است تا ظرف چند سال دریاچه زیبای ارومیه احیا و منابع آب حفظ شود.محمود احمدی نژاد رییس جمهور اسلامی ایران در مراسم افتتاح 4طرح شاخص عمرانی و صنعتی در استان آذربایجان غربی ضمن تبریک اعیاد شعبانیه و ولادت حضرت مهدی(عج) اظهار داشت: ساخت واکسن تب برفکی کمک می کند که دام کشور از آسیب این خطر در امان باشد و رشد دام کشور هر روز افزون شود.

وی با اشاره به اینکه استان آذربایجان غربی یکی از تولید کنندگان اصلی گوشت کشور است، ادامه داد: ما می توانیم به صادرکننده اصلی گوشت در بخش هایی از جهان تبدیل شویم و تولید واکسن به این امر کمک می کند.

احمدی نژاد همچنین با اشاره به طرح توسعه نیروگاه سیکل ترکیبی ارومیه تصریح کرد: ظرفیت تولید برق آنقدر بالا رفته است که در صورت همراهی مردم در مصرف می توانیم صادرکننده اول برق در منطقه باشیم.

رییس جمهور اظهار داشت: ظرفیت تولید سیمان کشور 32میلیون تن بود که امروز از مرز 72میلیون تن عبور کرده است و سال گذشته 7میلیون تن سیمان صادر شد که به معنای افزایش میزان صادرات سیمان در سال جاری است.

احمدی نژاد ادامه داد: سیمان ماده اصلی برای ساخت کشور است که در سدسازی، راه سازی و ... مورد استفاده قرار می گیرد.

وی با اشاره به افتتاح خط آهن مراغه- میاندوآب گفت: پایه اصلی برای پیشرفت، ارتباطات است و هر جا بخواهد ساخته شود نیاز به راه دارد، بخصوص برای جابجایی برای بخش تولید، راه آهن بسیار ارزشمند است.وی ادامه داد: در استان آذربایجان غربی چندین سد بزرگ و شبکه های توزیع آب در دست احداث است و تغییر شیوه آبیاری برای افزایش بازدهی آب تا 10برابر لازم است تا ظرف چند سال دریاچه زیبای ارومیه احیا و منابع آب حفظ شود.احمدی نژاد تاکید کرد: دولت برای تغییر شیوه آبیاری در استان آذربایجان غربی تسهیلات نزدیک به قرض الحسنه برای بخش کشاورزی قرار دارد.

احمدی نژاد ادامه داد: انقلاب، مکتب، اندیشه و ملت ایران ظرفیت، توان و شایستگی ساختن ایران را دارد تا الگوی متعالی در برابر بشریت قرار دهد و ما می توانیم این کار را عملی کنیم و دشمن نمی خواهد ما به چنین الگویی تبدیل شویم.رییس جمهور تاکید کرد: دشمنان می خواهند این اراده و توان ایران در صحنه کار و زندگی خود را نشان ندهد. آنها با پیشرفتهای ما مخالفند و نگران اثبات توانایی ملت ایران برای ساختن یک جامعه متعالی مبنی بر اندیشه توحیدی و عدالت محور هستند.وی اظهار داشت: وقتی به عمق، ریشه و پشت پرده بازی های سیاسی، تبلیغاتی و طراحی های پیچیده و فشارهای گوناگون نگاه می کنیم، می بینیم که هدف دشمنان ممانعت از حرکت ملت ایران به سمت قله های تعالی است.احمدی نژاد با اشاره به اینکه ماموریت امروز ما ساختن، آبادانی و حل مشکلات ایران است، گفت: ملتی که پرچم توحید و عدالت برافراشته است، باید همه قله های تعالی را فتح کند.

رییس جمهور با تاکید براینکه وجود فقر، تبعیض و فاصله طبقاتی برای ملت ایران عیب است، تصریح کرد: حیف است که ما در ایران شاهد بداخلاقی ها و بی تقوایی ها باشیم.

وی افزود: باید همت کنیم ایران را بسازیم،هر کس هر جا که هست، باید کارش را درست، دقیق و برای خدا انجام دهد.

احمدی نژاد ادامه داد: همه شیاطین عالم جمع شده اند تا مانع تحقق اراده ملت ایران یعنی برافراشتن پرچم توحید و عدالت شوند.

رییس جمهور اظهار داشت: بالاترین مقام برای یک نفر در ملت خدمتگزاری و نوکری مردم است.اگر کسی دنبال پست ها و مقام ها است، بداند که این عناوین پوچ است و کسی را به خدا نمی رساند.

وی گفت: به لطف خدا فرصت خدمت و ساختن برای همه محیاست و هر کس دلسوز ملت و آرمان های انقلاب است، هر جا که هست، باید فکر و ذهن و حرفش تعالی کشور باشد.

احمدی نژاد ادامه داد: دشمنان می خواهند جلوی پیشرفت ما را بگیرند و موانع زیادی ایجاد کرده اند؛ اما ما در اکثر بخش ها به رشد و پیشرفت چندبرابری رسیده ایم.

رییس جمهور با اشاره به اینکه می توانیم ایران را بسازیم، تصریح کرد: هر کس که دوست ایران است باید در این مسیر حرکت کند و هر کس به هر دلیلی برخلاف این راه حرکت می کند دانسته یا ندانسته در خدمت شیاطین است.

وی در پایان اظهار داشت: به فضل الهی او خواهد آمد و به یاری ملت ایران جهانی عاری از ظلم و سرشار از عدالت به پا خواهد کرد.

در دنباله رسیدگی به برنامه ها برای حفظ  دریاچه ارومیه وزیر نیرو گفت: مطالعه بر روی سدهای در بالادست دریاچه ارومیه برای رفع مشکلات زیست محیطی و کم آبی این دریاچه متوقف و از اولویت ردیف اجرایی خارج شده اند. 

مجید نامجو در پاسخ به سوالی درباره وضعیت طرح های بالادستی وزارت نیرو در اطراف دریاچه ارومیه اظهار داشت: در کارگروهی که دولت برای دریاچه ارومیه تشکیل داد، مصوب شد برای رفع مشکلات زیست محیطی و کم آبی این دریاچه تا زمانی که وضع دریاچه به تعادل برسد، این وزارتخانه طرح های بالادستی خود را در این منطقه متوقف کند.

وزیر نیرو تصریح کرد: بر اساس برنامه ریزی های انجام شده فعلا مطالعه بروی آن سدهایی که در بالادست دریاچه ارومیه قرار دارند، متوقف و از اولویت ردیف اجرایی خارج شده اند.

نامجو با بیان این که سدسازی در سایر نقاط کشور در حال مطالعه و اجرا است، خاطر نشان کرد: این وزارتخانه منتظر طرح جامع منابع آب است تا بتواند بر اساس مطالعاتی که در آن طرح انجام شده، تصمیم کلی را اتخاذ کند اما در سایر مناطق کشور فعالیت بر روی هیچ سدی متوقف نشده است و همه چیز بر طبق روال عادی پیش می رود.

وی درمورد تدابیر این وزارتخانه برای تامین آب استان لرستان و احداث سد در این استان نیز اظهار داشت: عقب ماندگی سنواتی درمورد مطالعات منابع آب در استان لرستان از گذشته وجود داشته که در دولت نهم و دهم سعی شده سرعت بیشتری به این طرح ها داده شود.

وزیر نیرو افزود: سدهای زیادی در استان لرستان در دست مطالعه هستند و اقدامات مربوط به احداث حداقل هشت سد در این استان آغاز شده و در حال اجرا هستند که با بهره برداری از این سدها، منطقه لرستان هم از مواهب سد سازی به خوبی بهره مند می شود.

مدیر عامل شرکت آب منطقه آذربایجان شرقی نیز چندی پیش از آغاز مسیر گشایی رودخانه های این استان منتهی به دریاچه ارومیه خبرداد. 

ارسلان هاشمی در نشست برسی اقدامات انجام شده در جهت احیای دریاچه ارومیه در تبریز گفت: نقشه برداری 14 رودخانه استان از جمله آجی چای، لیلان چای و صوفی چای از سال گذشته شروع شده و بخش هایی از آنها مسیر گشایی شده است.

وی، اجرای مسیرگشایی را درجهت کاهش تبخیر آب ورودی به دریاچه عنوان کرد و گفت: به لحاظ عدم تخصیص 47 میلیارد ریال اعتبار لحاظ شده برای سه استان کردستان، آذربایجان شرقی و غربی به منظور اجرای برنامه های احیای دریاچه ارومیه این اقدامات با اعتبار داخلی اجرا شده است.

هاشمی همچنین به اجرای سه پرواز عملی بارورسازی ابرها در سالجاری اشاره کرد و گفت: با این اقدام 555 میلیون مترمکعب حجم آب دریاچه ارومیه افزایش یافت.